Faşist Kimdir? Emilio Gentile

Abstract

İspanyol İç Savaşı’nın unutulmaz romanı Çanlar Kimin İçin Çalıyor’da Hemingway’in kahramanları şöyle konuşur: “-Ülkende çok faşist var mı?” “-Faşist olduklarını bilmeyen ama zamanı geldiğinde bunu öğrenecek bir sürü insan var.” Onlar için, mevcut görünümleriyle “faşizm” ya da “faşist” denen şey bütünüyle apaçıktır. Halbuki, totalitarizm, politik din ve İtalyan faşizminin ideolojisi ve kültürü gibi konularda çok sayıda eseri bulunan Profesör Emilio Gentile’ye kulak verilecek olunursa, aradan geçen yaklaşık bir asırlık zamanın ardından aynı şey bugün bizim için geçerli değil gibi görünüyor. Gentile’nin Faşist Kimdir kitabı, tarihsel bağlamda tam da faşizme/faşist sıfatına dair bu anlam bulanıklaşması ve erozyonunun sebepleri ile bu durumun demokratik toplumlar açısından taşıdığı sakıncaları netleştirme teşebbüsü olarak değerlendirilebilir. Bu anlamda, Gentile’nin çalışması faşizme dair kimi yerleşik kanaatlere aykırı tezleriyle hem okuyucular hem araştırmacılar için ilgili konu adına bir farkındalık daveti olarak düşünülebilir. Faşist Kimdir, yazarın içsel özelliklerinden hareketle faşizme dair üç boyutlu bir teorik çerçeve çizdiği sonsöz ve Tanıl Bora’nın konuyu Türkiye siyasi tarihiyle açısından değerlendirdiği uzun soluklu bir önsöz bölümü hariç, giriş ve takip eden altı bölümden müteşekkil. Yazar tarafından söyleşi formunda kurgulandığı için bölümler genel itibariyle birbirini tamamlayıcı nitelikte. Çalışma, konusu itibariyle doğrudan siyaset bilimi ve tarih alanlarına hitap etmesine rağmen sosyoloji ve kısmen siyaset psikolojisi alanları açısından da istifadeye müsait. İleri sürülen argümanlar literatür taraması ve ona nazaran daha kısıtlı da olsa karşılaştırmalı yönteme dayalı olarak temellendirilmekte. Yazar, çalışmada yer verdiği kimi tezlere dair doğrudan onları konu alan başka çalışmalarına işaret ettiği için kitabın sonunda kısa da bir bibliyografya mevcut.